از دیر زمانی به این طرف به فکر این بودم تا در اطراف علم موسیقی کتابی بنویسم و آن را در معرض استفادۀ ارباب ذوق و علاقه مندان این علم بگذارم تا لااقل جوانان و کسانی که طرفدار فراگرفتن این فن می‌باشند از مبادی علم موسیقی بهره مند گردیده ذوق خود را در قالب قواعد و اساسات این فن ریخته و مطابق اصول در این راه پیش روند.
اینک که وقت و زمان برای انجام این مأمول مساعد شده، لازم شمردم به افادۀ برخی از مطالب این علم ظریف پرداخته و شیفته گان موسیقی را از مطالعۀ آن بهره مند گردانم. اگر چه علم موسیقی به صورت کلی در قید نوشته نمی‌آید، زیرا موضوع آن آواز و حنجره است و به همین لحاظ هیچ یک از استادان افغانی ما چه در قدیم و چه در زمان حال به این فکر نیفتادند- با وصف آن بنده می‌کوشم تا مبانی علمی این فن را تا جایی که در حیطۀ تحریر می‌آید، قسماً از کتاب هایی که در این فن نوشته شده، و قسماً از معلومات شخصی خود که از اساتید فرا گرفته ام به صورت یک رساله به نام قانون طرب در مبادی موسیقی ترتیب و به دسترس ذوقمندان بگذارم.
در این جا بیهوده نخواهد بود که قبل از ورود به مباحث کتاب، مختصری از سوانح خود را به غرض استحضار و اطلاع قارئین محترم به عرض برسانم.
بنده محمد حسین که از حسن نظر هموطنان گرامی ملقب به سرآهنگ می‌باشم پسر مرحوم استاد غلام حسین موسیقیدان معروف وطن بوده و در سال ۱۲۹۶ شمسی در کابل متولد شده ام. در سال هفتم صباوت در یکی از مکاتب عالی وطن[۱] شامل و در عین حال در نزد پدر مرحومم به تعلیم موسیقی پرداختم. نظر به مشکلات فامیلی بیش از چند سال به ادامۀ تحصیل توفیق حاصل کرده نتوانستم و چون ذوق سرشاری نسبت به تحصیل موسیقی در خود احساس می‌کردم، مکتب را ترک گفته و برای تحصیلات عالی موسیقی به هند مسافرت نمودم و در آن جا نزد استاد عاشق علی خان ملقب به چراغ پنجاب که از کاملترین استادان عصر خود در موسیقی بود مراجعه و افتخار شاگردی آن استاد گرانمایه را حاصل نمودم. پس از گذرانیدن شانزده سال دورۀ تحصلیم به پایان رسید و دوباره به وطن مراجعت کردم. تا حدی شعر را که با موسیقی توأمیت خاصی دارد نزد استاد دانشمند عبدالحمید مشهور به قندی آغا فرا گرفتم. مخصوصاً مکتب حضرت ابوالمعانی بیدل را در شعر پسندیده و به حفظ اشعار این عارف کامل پرداختم و این امر سبب شد که از طرف هموطنان گرامی استقبال گردم تا این که مورد تفقد و لطف شاهانۀ اعلیحضرت معظم همایونی[۲] پادشاه دانش پرور و هنر دوست قرار گرفتم و تا این دم که به تحریر این رساله می‌پردازم از انعام و افضال معظم له برخوردارم.
یادداشت ها:
[۱] منظور لیسۀ امانیه وقت یا لیسه امانی است
[۲] لقب رسمی محمد ظاهر شاه، پادشاه سابق افغانستان